عوامل منع کتابت حدیث و پیامدهای آن

یکی از مسائل که در اسلام اهمیّت ویژه ای دارد، بررسی تاریخ حدیث از این نظر است که نهی از کتابت حدیث به چه دلیل و هدفی انجام گرفت؟ آیا رسول خدا (ص) کتابت حدیث را نهی فرموده بود؟ و اگر آن حضرت منع نموده بود، چرا عدّه ی چشمگیری از صحابه حدیث نبوی را می نوشتند؟ برعکس اگرآن حضرت (ص) منع نفرموده بود، چه عواملی موجب جلوگیری از کتابت حدیث شد و هدف از آن چه بوده است؟ نویسنده ی این مقاله بدین نتیجه رسیده است که ادّعای نهی از کتابت حدیث از سوی رسول خدا (ص)، نمی تواند درست باشد، بلکه به نظر می رسد که رأی درست در این مورد آن است که نهی از کتابت حدیث نبـوی، بعد از رحلت آن حضرت (ص) و از سـوی دستگاه حاکم وقت، به ویژه از سوی خلیفه ی دوم و هدف از این کار تقویت پایه های حکومت نـوپا بوده است. از این رو، به رغم اشاره ی صحابه بر نوشتن سنّت نبوی، به مردم اجازه داده نشد حدیـث را جز آن احادیثی که دستگاه تأیید می کرد، بنویسند و با کتابت حدیث، آثار صحیح نبوی، سالم به دست مسلمین برسد که در نتیجه ی این ممنوعیّت، بسیاری از احادیث نبـوی در این باره متروک شد یا مغفول ماند و مردم از سنّت نبوی به ویژه آن احادیث که مربوط به امر خلافت بود، ناآگاه ماندند و بدین ترتیب از خالی شدن پشتوانه ی فکری و ایدئولوژیک حکومت جدید جلوگیری شد.